Finansal analiz, firmaların markalaşma yolundaki stratejilerini belirlerken veya satış artırma hedeflerini belirlerken çeşitli verileri kullanarak oluşturduğu araştırma sürecidir. Bu analiz süreci ve sonucu, firmanın iyileştirilmesini odakta tutar. Analiz bazen geçmişe dönük satış oranlarının incelenmesini içerirken, bazen de gelecek dönem yatırım tahminlerine yönelik olabilir. Finansal tablolar analizi, mevcut analiz sürecinde ortaya konan verilerin ve tabloların incelenmesini ifade eden bir terimdir.
Finansal analizler neticesinde bir değerlendirme yapılır ve hedef doğrultusunda ortaya konacak planlamanın detayları netleştirilir. İnceleme sürecinde farklı yöntem, teknik ve argümanlara ihtiyaç duyulur. Şirketler, kendi bünyelerinde finansal analiz yöntemleri geliştirebileceği gibi, uzman kadrolarıyla bu hizmeti sunan markalardan da destek alabilir.
Finansal analistler veya şirketin finans departmanında görev alan uzmanlar, çeşitli kategorilerde araştırma ve analizler yapar. Bu analizler sırasında farklı yöntem ve teknikler kullanılır. Analiz süreci, değişken ve sabit sonuçları test etmek için tercih edilir. Alınacak kararlar öncesi veya sonrasında sürece ilişkin değerlendirmeler bu analizlere dayanarak yapılır.
Çeşitli amaçlarla kullanılan finansal analiz yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:
Karşılaştırmalı Tablo Analizi (Yatay Analiz)
Yüzde Yöntemi (Dikey Analiz)
Eğilim Yüzdeleri Yöntemi (Trend Analizi)
Oran (Rasyo) Analizi
Eğer hissedar kâr marjı veya kâr hacminin değerlendirilmesi için analiz yaptırmak istiyorsa, eski dönemlerle karşılaştırmalı analiz yöntemi tercih edebilir. Yahut mevcut kâr getirisinin hedef gelire etkisi için oran analizi yapılabilir. Hangi yöntemin kullanılacağına, hedeflenen değerlendirme kategorisine ve işlevine göre uzmanlar tarafından karar verilir.
Karşılaştırmalı tablo analizi, farklı dönemlerde yapılan tablolama verilerinin, tek bir havuzda karşılaştırılması ile yapılan analiz yöntemidir. Farklı dönemlerin şartları, hedefleri ve mevcut potansiyel değerleri de bu tablolarda yer alır.
Belirli zaman dilimleri arasında gerçekleşen satış hareketleri, nakit akış bilgileri veya yapılan yatırımlar gibi konularda elde bulunan geçmiş zaman tabloları, güncel verilerle ya da kendi aralarında karşılaştırılır.
Dikey analiz olarak da adlandırılan yüzde yöntemi, aynı dönemin hesaplarıyla ilgili bir değerlendirmedir. Belirlenen dönem içindeki farklı hesapların yüzde bakımından karşılaştırılması şeklinde gerçekleşir. Böylece aynı zaman dilimine ait farklı tablo ve değerler arasında orantı kurulması kolaylaşır. Alınan verilerle sonraki dönemin aynı kategorileri için güvenilir öngörüler geliştirilebilir.
Satıcı firmaların verilerinin değerlendirildiği analiz yöntemlerine trend analizi adı verilir. Diğer yöntemlerden farklı olarak uzun vadeli bir değerlendirme şeklidir. Ortalama 5-6 yıllık satış verileri baz alınarak uygulanır.
Şirketlere ait yıllara yayılan veriler kullanılır ve çeşitli başlıklar için bir endeks yaratılır. Dinamik finansal analiz türlerinden biri olan eğilim yüzdeleri sayesinde nakit akış tablosu dahil olmak üzere farklı tablolama hareketlerinden de yararlanılabilir.
Rasyo analizi, bir firmanın mali tablolarındaki değerler arasında ilişki kurulmasını sağlayan yöntemdir. Bu değerlerin birbiri arasındaki ilişkiler tespit edilerek satış verileri farklı açılarla değerlendirilir.
Hedef ürün karlılığı veya mevcut kâr hacmi gibi konular için rasyo analizi yapmak mümkündür. Önemli olan hangi alanda oran analizi yapılacaksa, şirketin o başlığa ait tablo verilerinden karşılaştırmalı şekilde yararlanmaktır. Finansal sistem ve finansal piyasalar takibinde de oran analizi yöntemine başvurulabilir.
Finansal analiz; nakit akışı, satış hacmi, hedef kitle eğilimi ve mevcut endeks değerleri gibi farklı amaçlar için kurgulanan değerlendirme modelidir. Bu modelin uygulanması için çeşitli verilerden, tablolama tekniklerinden, arşiv bilgilerinden ve gelecek tahminlerinden faydalanılır.
Analiz süreçleri şirketlerin ilgili departmanları tarafından veya finans uzmanı markalar ile yapılır. E-fatura finansmanı da analiz sürecine dahil edilerek muhasebeleştirme süreçleri takip edilebilir. Nakit akışı, faturalama, hedef kitle analizi gibi alt başlıklar için ayrı ayrı veya bütüncül bir analiz yapmak mümkündür.
Finansal analiz, profesyonel şekilde yapılması gereken bir araştırma türüdür. Bu nedenle değerlendirmeleri ve karşılaştırmaları yapan kişilerin alana hakim olması gerekir.
Finans analistlerinin yürüttüğü bu süreçte çeşitli parametrelerin okunması ve tablolama işlemlerinin yapılması zorunludur. Analiz süreçlerinin oluşumu ve denetiminde alan uzmanlarıyla çalışmak şarttır. Şirketler, kendi bünyelerinde finans analistleri çalıştırabilir veya profesyonel finans inceleme ve araştırma kuruluşlarından analiz hizmeti alabilir.
Finansal analiz için kullanılan araçlardan biri de entegre özellikli muhasebeleştirme programlarıdır. Bu programlar sayesinde otomatik hale gelen arşivleme, tablolama ve kayıt etme nitelikleri analiz süreçlerine kaynak sağlar.
Finansal analiz sisteminin firma yönetimine sağladığı pek çok avantaj vardır. Geçmişe dönük değerlendirmeler, mevcut durum analizleri ve gelecek öngörüleri başta olmak üzere farklı zaman dilimleri incelenebilir. Böylece şirketin gelişimi ve dönüşümü için güvenilir planlamalar oluşturulur.
Finansal analiz yapmanın avantajları şunlardır:
Firmaya ait genel durumu içeren detaylı yüzdeler elde edilir.
Verilere dayalı gerçekçi öngörüler üretilir.
Geçmiş dönem çalışmalarının başarı veya başarısızlık değerlendirmesi yapılır.
Stratejik karar dönemlerinde analiz sonuçları önemli kaynaklar olarak kullanılır.
Finansal analiz tekniklerine hakim uzmanlarla çalışmak veya bu alanda markalaşmış şirketlerden dijital yazılım desteği almak avantaj sağlar. Otomatik entegrasyon özellikli yazılım hizmetleri de finansal analiz süreçlerini kolaylaştırır.
