İş planı, yeni kurulan işletmelerde veya mevcut firma yönetimlerinde süreçlerin detaylı planlanması için hazırlanan raporlardır. Bu raporların temel amacı, işletmelerin ürün, hizmet ve finansal verilerini dikkate alarak gelecek planlaması yapmaktır. Aynı zamanda iş planında karşılaşılması muhtemel risk ve sorunlar da raporun dizaynında rol oynar. Bu sorun ve risklere ilişkin çözüm önerileri de raporda yer alabilir. Zaman yönetimi, işletmenin gelecek hedeflerine uygun biçimde ve vaktinde ulaşmasına zemin hazırlar.
"İş planının temel amaçları nelerdir?" sorusunu cevapladıktan sonra, iş planı hazırlamanın aşamaları ele alınmalıdır. İş planı hazırlanırken öncelik verilmesi gereken ve sıralamayla gerçekleşmesi gereken bazı adımlar bulunur. Hangi başlıkların kullanılacağı, içerikte yer alması gereken detaylar, raporlar ve bilgilendirmelere özen gösterilmelidir. Gelecek hedefleri belirli bir zaman dilimi kapsamalı ve bu tarihler arasındaki her detay zaman yönetimine uygun şekilde yerleştirilmelidir.
İş planı hazırlanırken şu aşamalar izlenmelidir:
Hizmet Amacının Tespiti: İlk olarak, firmanın hangi amaçla hizmet ettiğini belirleyin.
Gerçekleştirme Zemini ve Usulleri: Amaçlara dair gerçekleştirme zemini ve usullerini tahlil edin.
Nicel ve Nitel Değerlere Hakim Olma: Firmanın sahip olduğu nicel ve nitel değerlere hakim olun.
Yönetim Çalışma Şeması: Yönetimin çalışma şemasına yer verin.
Hedef Pazar Nitelikleri: Hedef pazar niteliklerini raporda başlıklar halinde değerlendirin.
Tahmini Maliyet ve Mevcut Mali Hacim: Tahmini maliyet ve mevcut mali hacim oranlamasını yapın.
Zaman Yönetimi ve Maliyet Hesaplamaları: Çalışma şeması, gelecek hedefleri, zaman yönetimi ve maliyet hesaplamalarını senkronize biçimde iş planı tablolarında yerleştirin.
İş planı hazırlanırken dikkat edilmesi gereken içerik başlıkları şunlardır:
İşletme Yönetim Özeti: İş planının hazırlanma amacı, gereklilikleri ve hedeflerin gerçekleşmesi halinde elde edilecek faydaların özetlendiği bölümdür.
Firma Geçmiş Bilgileri: İşletmenin kuruluşundan itibaren günümüze kadar yaşanan gelişmeler ve elde ettiği hedef kazanımları bu bölümde yer alır.
Ürün ve Hizmetler Bölümü: Firmanın satış yapmak istediği ürünler ve sağladığı hizmetlere yönelik açık bilgilendirmelerin yapıldığı bölümdür.
İşletme Yönetimi Bölümü: İş planlarının işletmeye ait kaynaklar ve birimlerle ilgili detayları sunduğu başlıktır.
Pazarlama: Hedef pazarın ve pazarlama faaliyetlerinin bilgilendirmesi yapılır.
Finansal Bilgiler: Firmanın mali tablolarına ait değerlendirmeler, kâr hedefleri, mevcut kâr karşılaştırmaları, yatırım kurumlarından alınan krediler, maliyet hesabı ve mevcut finansal değerlerin uyumu gibi alt başlıklar bu bölümde net şekilde sunulur.
İş planı hazırlarken dikkat edilmesi gereken üç temel başlık vardır:
İş Planı Yönetici Özeti: Yönetimin görev ve sorumlulukları ile mevcut hedefler arasında bağlantı kurar.
Hedef Kitle ve Rakip Analizi: Ürün ve hizmetler için belirlenen hedef müşteri topluluğunun nitelikleri, mevcut portföye yapılacak ürün ve hizmet sunumu, rakip değerlendirmeleri ve rakip politikalara karşı politikalar yer alır.
Ürün ve Hizmetlerin Tanımı: Mevcut ürün ve hizmetlerin nitelikleri, üretim süreçleri, varsa üretimi hedeflenen ürün-hizmet kategorileri, rakip ürün-hizmet karşılaştırmaları bu bölümde detaylarıyla sunulur.
İş planı örnek ve çalışmaları, hedeflere dair yapılacakların bir sisteme oturtulması amacı taşır. Ayrıca mevcut durum değerlendirmeleri ve hedefler arasında koordinasyon sağlayan bir liste yaratır. Çalışma düzeni ve çalışanlara dair özel şemalar çıkarılarak zaman yönetimi sağlanır.
İş planları bireysel ve kurumsal olarak hazırlanabilir. Kişisel çalışma hedeflerine uygun biçimde düzenlenen iş planlarında zaman yönetimi odağında yer alır. Farklı iş kuruluşları ve ortaklar için de iş planı hazırlanabilir. Bu planların hazırlanması için gerekli bilgi akışının eksiksiz sağlanması önemlidir.
İş planı türlerine ve içeriklerine hakim olmak, verimi artırır. İş planı türleri şu şekilde sıralanabilir:
Mini Plan: Genel olarak 1-10 sayfa hacminde ve finansman ağırlıklı hazırlanır. Gelir tahminleri, mevcut mali durum değerlendirmeleri ve nakit akışının kapsamı ana bilgilendirme maddeleri olarak sunulur.
Çalışma Planı: İş süreçlerinin gerçekleşmesi, yönetimi ve düzenlenmesi için yapılan şema odaklı planlardır.
Sunum Planı: Kurulma aşamasında veya kurulmuş markalar/şirketler tarafından hazırlanan, kısa ve orta vadede işletmenin hedeflerini ve portföy çalışmalarını odakta tutan planlardır.
Stratejik Plan: Kaynak kullanımı ve zaman yönetimi odaklı kritik planlama modellerinden biridir. Gelecek dönem hedeflerinde uygulanması muhtemel politikalar, rakip ürün ve hizmet analizleri, firmanın güçlü ve zayıf yönleri gibi stratejiler plana dahil edilir.
İş planlarının faydaları genel olarak şu şekildedir:
Genel Durum Analizi: Firmaya ait genel durumu içeren detaylı yüzdeler elde edilir.
Gerçekçi Öngörüler: Verilere dayalı gerçekçi öngörüler üretilir.
Geçmiş Dönem Değerlendirmeleri: Geçmiş dönem çalışmalarının başarı veya başarısızlık değerlendirmesi yapılır.
Stratejik Karar: Stratejik karar dönemlerinde analiz sonuçları önemli kaynaklar olarak kullanılır.
İşletmeler, sahip olduğu mali hacimden kuruluş zamanlarına kadar sayısız etkeni göz önünde bulundurarak en faydalı planı tercih etmelidir. İş planları, yönetimde ve stratejide nitelikli katkılar sunar.
